DERSİM İSYANI MI DERSİM KATLİAMI MI?
Onur Öymen’in Meclis konuşması sırasında sözünü ettiği “Dersim İsyanı” sadece Cumhuriyet Dönemini değil aynı zamanda Osmanlı Dönemini de ilgilendirmektedir. Kimi yeni sömürgeci zihniyetlerin Cumhuriyetle ve ******’le ilgili takıntıları olduğundan “Dersim İsyanını” sadece 1938 olarak ele alırlar ve amaçları, üzüm yemek olmadığından olayların özüne inmeden NEDENLERİNE bakmadan SONUÇLARI üzerinden ahkâm keserler.
İlk “Dersim İsyanı” 1907 yılında başlamış daha sonra 1908 de devam etmiş ve 1909 yılında da süregelmiştir. Hatta o dönemde Mecliste bulunan Dersim Milletvekilleri “Dersim meselesini meclise arz ederek bu meselenin kâfi ve nihaî surette halledilmesini ve masum halkın eşkıyanın tecavüzlerinden kurtarılmasını istediler. Meclis, hükümetçe bu bapta icap eden tedbirlerin alınmasına karar verdi. Esasen hükümet, bu meselenin kati bir mahiyette halli için neler yapılmak lâzım geldiğini General Ali heyetinin raporundan öğrenmişti. Ordu komutanlığının da esasına iştirak etmiş olduğu bu raporla Dersim de asayişin devamlı bir surette istikrarı için şekavetin silah kuvvet ile ortadan kaldırılması ve fakat aynı zamanda adliye, maarif ve nafıa işlerinin düzeltilmesi ve halkın bu suretle medenileştirilerek refaha kavuşturulması tavsiye ediliyordu.” Osmanlı Dönemindeki en son İsyan ise 1916 yılında başlamış ve bu isyan şu ortamda yapılmıştı:” Birbiri ardınca sürekli muharebelerden zayıf kalmış olan 3. ordu ; bilhassa 331 senesi eylülünde Iraka gitmek üzere 1. ve 5. kuvvei sefa-riyeleri de kuruluşundan çıkardıktan sonra daha fazla zayıf düşmüştü. Ordu; Rusların şiddetli taarruzlarına — kışın merhametsiz tesirleri altında düşkün ve bitkin halile birbiri ardınca çetin muharebeler yaparak — karşı koya koya Erzurum önlerine kadar çekildiği zaman kuvvetinden bir çoğunu daha kaybetti. Ruslar Erzurumu aldıktan sonra Mamahafcun, Hınıs, Muş ve bir baskın ile de Bitlisi ellerine geçirerek şimalde de Rizeyi işgal ettiler.
İşte ordu bu bitkin ve yorgun halinde cürümünden çok fazla olan mıntıkasının sağ cenahındaki kınalarla Bitlis şimali ile Çapakçtır ve Oğnutta, 17. ve 28. tümenler de Fırafcı cenubunda Armutla şarkı, Hobek dağı, Köfcür hattında ve diğer kısımlar ile Cebice hattında Rus akınını durdurmağa çalışıyordu. 3. Ordunun bu müşkül vaziyetine yardım için Halep ten 3.0. emrine verilen 5. tümenin ilk kademesi 13;P. alayı ile bir seri sahra bataryası Resülâyından (Mardin — Bismil) yolu ile yürüyerek Duhan a gelmiş ve İstanbul civarından harekete geçirilen 13. tümen de kolbaşısı ile Sıvasa, kol nihayeti ile de Kayseri’ye varmıştı. 3.0. mm takasına varan bu taze ve kudretli kuvvetlerle Rusların mütemadiyen genişleyen istilası durdurulacaktı. îşte bu sıralarda [ 832 — Mart baslarında ] Çarlık Rusya’nın harpten evvel ve sonra ve harp başlangıcında yaptığı gibi bu defa da gayet güzel, Kürtçe ve Türkçe bilir kaçak Ermenilerle 3.0. dan kaçarak Ruslara iltica etmiş Mustafa ve arkadaşları gibi bazı vatansızları Dersime göndermesi ile Dersimlileri isyana teşvik edilmişlerdir. Bunlar; bu sırada yapılacak bir isyan ile Ruslar memnun edilirlerse cepheye yakın olan Dersimin Ruslar tarafından işgali üzerine Dersimlilere istiklâl verileceği propagandası ile cahil halkı ve bilhassa Şarki Dersim halkını iğfale muvaffak oldular. Bu tesirlere kapıları bir kısım halk, memleketin en müşkül bir zamanında silaha sarılarak isyan ettiler. Asiler bidayette Nazımiye’yi işgal ettikten ve hükümet konağı, telgrafhane gibi resmi binaları yaktıktan sonra yollarına tesadüf eden ve kendilerine tâbi olmayan köyleri de yakarak Elâziz istikametinde yürümeğe koyuldular. Diğer isyanlar gibi bu isyanda askeri güç kullanılarak bastırılmıştır. Dersîm halkının yaşayış tarzı
Halk, aşiret halinde yaşardı. Aşiret reislerinin maddî ve manevi nüfuzları çok fazla idi. Halkın dinî hislerinden aşiret reisleri azamî istifade etmişler ve halk] yine hükümetle tehdit ederek kendi menfaatleri uğrunda çalıştırma yolunu da bulmuşlardı. Aşiret reislerinin istihbarat ve telkin vasıtaları çok esaslı idi. Halk, aşiret reisine sormadan bir işi yapamadığı için herhangi bir şahsın hükümetten haklı olarak vaki olacak tabiî bir isteğine aşiret reisi tavassut ederek bunu kanunun verdiği bir hak değil, aşiret reisinin bir lütfü olarak gösterirdi. İşte bu vasıtalarla hükümet nüfuzunu kendine mal etmeğe çalışan aşiret reisi, bilmukabele halk vasıtası!e de hükümet üzerinde nüfuz tesisine çalışır ve bu suretle hükümet ve halkı mütekabilen birbirine karşı kullanırlardı.
Aşiret reisi daima halkın hükümetle temasına mâni olmuştur. Bin türlü telkinlerle cahil halk hükümet dairelerinden uzaklaştırılmıştır. Netice itibarile hem halkın her şeyi bilmesine ve hakikati öğrenmesine mâni olunuyor ve hem de halk, hükümete karşı daima vahşi ve itaatsiz gösteriliyordu. İşte bu sebeplerledir ki, hiçbir şeyden haberi ol mı yan halk; aşiret reislerinin iğfalâtma kapılarak hususî maksatlar peşinde koşan birtakım vatansızların aleti olarak hükümetine isyan etmiş ve bu 3Tüzden kıymetli türk kanlan akmış ve ana vatan uzun seneler yükselme imkânlarım bulamamış ve hattâ bu yüzden haricî düşman istilâlarına, bile uğramıştır.” (Kaynak: Osmanlılar Devrinde Dersim İsyanları-Yazan: Burhan Özkök-1937) Önce bu işi Osmanlı Döneminden başlayıp ele alsak ne dersiniz? New Osmanlıcılar, 2.Cumhuriyetçiler ve New Mandacılar!
