12 Eylül 2010 tarihindeki referandumda her şey belli olacaktır. Söz konusu Yasa, AKP tarafından hazırlanmış, AKP'li milletvekillerinin
oylarıyla TBMM'den geçmiş, AKP kökenli Cumhurbaşkanı tarafından
onaylanarak Resmi Gazete'de yayınlanmıştır.
Referandumla ilgili başlatılan kampanya, kullanılan dilden başlayarak
neyin neden yapıldığını anlamaktan uzaklaştıran, akılları karıştıran
yol ve yöntemler adeta referandumun kendisini gölge bırakacak bir
boyut kazanmıştır. Bu konuda iktidar partisi AKP hiçbir kural ve yasa
tanımaksızın her yolu denemekten kaçınmamaktadır.
Giderek gerilen ortamda, iktidar kendi cephesini pekiştirmek için
çeşitli toplum kesimlerini gözüne kestirmiştir. Anayasa'da yapılacak
değişiklikler arasındaki bazı maddeler, bu hedef kitleleri etkilemeye
dönük olarak hazırlanmış izlenimi vermektedir.
10. Madde değişikliği engellilere yeni bir hak getirmeyecek
Bu hedef kitlelerden birisini de engelliler oluşturmaktadır. 26
Maddeden oluşan yasanın engellileri doğrudan ilgilendiren bölümü, yasa
önünde eşitlik başlığını taşıyan 10. Madde'ye yapılan eklemedir.
27580 sayılı Resmi Gazete'de yayınlanan 5982 sayılı Yasa ile
Anayasa'nın 10. Maddesine;
Çocuklar, yaşlılar, özürlüler, harp ve vazife şehitlerinin dul ve
yetimleri ile malul ve gaziler için alınacak tedbirler eşitlik
ilkesine aykırı sayılmaz" ibaresi eklenmiştir.[1]
AKP, referandumla ilgili olarak yayınladığı broşürde, yapılan
değişikliğin "Dezavantajlı kesimler" olarak nitelediği kadınların,
çocukların, engellilerin, yaşlıların, şehit dul ve yetimleri ile
gazilerin "her alanda avantajlı olmaları"nı sağlayacağı
iddiasındadır.[2]
Anayasa'da yapılacak bu değişikliğin, engellilere ne gibi "avantaj"
sağlayacağına ise değinilmemektedir. Değinilmemesinin nedeni, aslında
pratik olarak bir etkisinin bulunmadığını çok iyi bilmelerinden
kaynaklanmaktadır.
İşte bu nedenle engellileri ikna edebilmek için her şeyi eğip
bükmekte, gerçeği çarpıtmakta, yetmediği yerde tehdit etmektedirler.
Bu tutumlarının, engelliler özelindeki örnekleri de oldukça
çarpıcıdır.
Kendisi de görme engelli olan AKP kurucularından ve İstanbul
Milletvekili olan Lokman Ayva, Rüstem Batum'un programına konuk
olduğunda değişikliği şu sözlerle izah etmeye çalışmaktadır:
"Kanunlarda, yönetmeliklerde bir dayanak noktası olması lazım... Peki şu
anda kanunlarda, yönetmeliklerde ayrımcılık maddeleri neden var?
Eşitlik maddesinde bu hususlar olmadığı için eşitsizlikler
oluşmuştur."
Benzeri bir izah çabası Aksiyon Dergisi'nin 816. sayısında yer
almıştır. Tuba Kabacaoğlu, imzasıyla yayınlanan yazının başlığı, bir
anlamda yazının mantığını da ortaya koymuştur: " Ah şu 10'uncu madde
engeli bir kalksa!"
Bu başlığı okuyan, kesin olarak, Anayasa'nın 10. Maddesinin
engellilerin haklarını engellediği gibi bir düşünceye kapılacaktır.
Oysa Anayasa'nın 10. Maddesindeki mevcut düzenleme, bugüne kadar
hiçbir davada, engelliler aleyhine yorumlanacak, "eşitsizlik"
yaratacak karara dönüşmemiştir. Dönüşmesi de mümkün değildir.
Gerek Lokman Ayva gerekse Aksiyon dergisindeki yazı Anayasa'daki yasa
önünde eşitlik kavramını tümüyle tersinden okuyan bir yöntem
izleyerek, bir tür yanılsama yaratmaktadır.
Aksiyon dergisi yazarı, 2005 yılında yürürlüğe giren 5378 sayılı
Yasa'nın Anayasal bir zemini bulunmadığını, Anayasa'nın 10. Maddesinde
AKP'nin önerdiği biçimde değişiklik olursa, bu yasa ve yönetmeliklerin
"kendine anayasal bir zemin" bulacağını ileri sürmektedir.
Diyelim ki bu iddia doğru, aynı yazar Anayasal zemini olmayan bir
yasanın neden çıkarıldığını sorumlularına hiç sorma zahmetine
katlanmamaktadır.
AKP'lilerin yöntemi ile bu yazıları yorumlarsak, engelliler için yasa
çıkardık, onlara yeni haklar tanıdık diyen AKP'nin yıllardır yüz
binlerce engelliyi aldattığı sonucuna varırız.
Engelliler açısından 10. Maddeye getirilen ekleme bundan 5-6 yıl önce
çıkarılsaydı bir anlamı olabilirdi. Hele 2005 yılında engelliler ile
ilgili yasa çıkarıldığında bu değişikliğin de yapılmış olması
gerekirdi. Ancak bugün için pratikte pek fazla bir değeri kalmamıştır.
Anayasa'ya uygun olarak onaylanmış ve Türkiye'nin taraf olduğu
uluslararası hukuk belgeleri, örneğin Birleşmiş Milletler Engelli
Hakları Sözleşmesi Anayasa'nın "yasa önünde eşitlik" ilkesini
tamamlamakta ve eksiğini gidermektedir.
Sözleşme; taraf Devletlerin, "herkesin hukuk önünde eşit olduğunu ve
ayrımcılığa uğramaksızın herkesin hukuk tarafından eşit korunmaya ve
hukuktan eşit yararlanmaya hakkı olduğunu" kabul ettiklerini
belirtmektedir. (5. Madde, 1. Fıkra)
Konumuz açısından asıl önemli vurgu, aynı maddenin 4. fıkrasındadır;
"Engellilerin fiili eşitliğini hızlandırmak veya sağlamak için gerekli
özel tedbirler, bu Sözleşme bakımından ayrımcılık sayılmayacaktır."
Görüldüğü gibi sözleşme net bir şekilde durumu ortaya koymakta ve
AKP'nin değişikliğinin artık bir zorunluluk olmaktan çıktığını
göstermektedir.
Usulüne uygun onaylanmış bir uluslararası sözleşme Anayasa kadar güçlü
bir hukuksal dayanak teşkil etmekte ve hukuk sistemimizdeki hiyerarşi
bakımından yasadan üstün durumda bulunmaktadır. Sözleşme hükümleri
hakkında Anayasa'ya aykırılık gerekçesiyle dava dahi açılamamaktadır.
(Bkz. Anayasa Madde 90)
Özetle, AKP'nin ve yandaşlarının engelliler, çocuklar ve yaşlılar
konusunda 10. madde üzerinden yaptıkları propagandanın hiçbir hukuksal
zemini yoktur ve içi boştur.
Engellilerin haklarını kısıtlayan AKP'dir
Türkiye'de engelliler haklarından yararlanamıyorsa nedeni, kesin
olarak Anayasa'nın 10. Maddesi değil, AKP iktidarının ta kendisidir.
Aksiyon dergisine görüşlerini belirten, Türkiye Sakatlar
Konfederasyonu Başkanı Yusuf Çelebi, olayı son derece yalın biçimde
ortaya koymaktadır:
"Özürlüler Yasası'nın engellilerle alakalı fonksiyonları ortaya
çıkınca ülkeye maliyetimiz arttı. Bu sefer de yürütme rapor sıkıntısı
çıkardı. ... Yasa var bizi rahatlatmak için; ama bürokratların çıkardığı
yönetmelikler engel oluyor özürlülerin haklarını kullanmasına"
Durum gayet açıktır, yasalar uygulanmıyor çünkü AKP'nin bürokrasisi,
uygulamaların önüne barikat koyuyor. Bürokrasinin idaresinden kim
sorumlu, buna da değinmiyorlar. Hayali bir 10. Madde efsanesi yaratıp,
kafa karıştırmayı tercih ediyorlar.
Asıl dertleri, yargının egemenliğini ele geçirmek
Bütün bu tartışmalar aslında referandumun asıl hedefini gizlemeye
dönük birer perde işlevi görmektedir. İktidar, bu yolla yüksek yargı
organları üzerinde kesin bir egemenlik kurma hedefini gizlemeye
çalışmaktadır.
Yargı ile ilgili tartışmalarda, AKP sürekli olarak "yerindelik"
denetimini dillendirmekte, yürütmenin ve yasamanın yetkisine müdahale
olarak nitelemektedir.
Bu konunun engellilerden başlayarak, ezilen, yoksul halk kesimleri
için ne anlama geldiğini görmezden gelenler, AKP'nin kuyruğunda,
AKP'yi alkışlamaktadır.
AKP'nin şikayet ettiği "yerindelik" denetiminin başta engelliler olmak
üzere hakların korunmasında, adaletin yerine gelmesinde büyük etkisi
bulunmaktadır.
Eğer mahkemeler yerindelik denetimi yapamaz hale getirilirse, örneğin
engelliler Sosyal Güvenlik Kurumu'nun, Sağlık Uygulama Tebliği ile
getirdiği kısıtlamalara karşı dava açamayacak, açsa bile
kazanamayacaktır.
Bugüne kadar, yaşamlarını sürdürmeleri için gerekli olan ama SUT ile
sınırlandığı için SGK'nın vermediği ama mahkemelerin "yerindelik"
denetimi ile aldığı kararlarla kazandıkları özellikli tekerlekli
sandalye, akülü tekerlekli sandalye, protez vb. tıbbı araç ve
gereçleri hayal bile edemeyeceklerdir.
AKP'nin önerisi geçerse mahkemeler yalnızca şekil denetimi yapacaklar
ve yürütmenin keyfi kararlarını önleyecek bir güvence kalmayacaktır.
AKP halkı tehdit ediyor, evet demeye zorluyor
AKP kendinden çok emin gibi görünse de referandum sonucundan
korktuğunu gösteren emareler belirginleşmektedir.
Valililer, kaymakamlar, emniyet müdürleriyle toplum üzerinde baskı
yaratılmakta, hemen her fırsatta toplum tehdit edilmektedir.
Örneğin Lokman Ayva, "Özürlüler evet demedi. Daha ben ne yapabilirim
ki? Sonra CHP, MHP, BDP ve Demokrat Parti koalisyon yaparlar iktidar
olursa bu hakları teker teker elimizden alınca hanyayı konyayı
görürüz" demektedir. Engellilere aba altından sopa göstermeye
çalışmaktadır.
Anayasa değişikliğinin hazırlanış biçiminden başlayarak her bir satırı
söylenecek çok söz var.
Bütün bu tartışmaların özeti şudur:
Halk, 12 Eylül Anayasası'nın değiştirmesini istiyor.
AKP ise sadece kendi ihtiyaçları, hedefleri için Anayasa'da değişiklik getiriyor.
Referanduma sunulan yasa hem şekil hem de içerik bakımından halkın
beklentileriyle çelişiyor.
Gerisi laf-ı güzaftır.
