SUÇUN ÖNLENMESİ BAKIMINDAN YEREL YÖNETİMLER

. Mahalli idarelerin temel görevleri
Ülkemizin yönetim yapısı içinde üç temel mahalli idare birimi olduğu biliyoruz. Bunlar: il özel idareleri, belediyeler ve köylerdir. Güvenlik hizmetlerinin sunulduğu alanlar itibariyle, mahalli idarelerin en fazla görev verdiği alanlar kentsel alanlar olup burada sunulan görevler bakımından önem taşıyan mahalli idarelerin başında belediyeler gelmektedir. Aynı zamanda polis sorumluluk bölgelerinde de, ağırlıklı olarak belediyelerin hizmet sunduğu bir vakıadır. Bu kapsamda öncelikle 5393 sayılı Belediye Kanununun konuya dair hükümleri incelenecek ve ardından da İl Özel İdaresi Kanununun konuyla ilgili esaslarına değinilecektir. Burada Köy Kanununa değinilmesine gerek görülmemiştir.


3.1. Belediyelerin görevleri
Belediyenin görevleri sadece 5393 sayılı Belediye Kanununda yer almamaktadır, diğer bir çok mevzuat da belediyelere görev tevdi etmektedir. Ancak, burada sadece 5393 sayılı Belediye Kanunu açısından konuya değinilecektir.
Belediye Kanunu, belediye idaresini; belde sakinlerinin mahallî müşterek nitelikteki ihtiyaçlarını karşılamak üzere kurulan ve karar organı seçmenler tarafından seçilerek oluşturulan, idarî ve malî özerkliğe sahip kamu tüzel kişisi, olarak tanımlıyor. ( RG: 13/07/2005/25874)
Kanununda mahalle için de bir tanım getirilmiş olup buna göre; belediye sınırları içinde, ihtiyaç ve öncelikleri benzer özellikler gösteren ve sakinleri arasında komşuluk ilişkisi bulunan idarî birime, mahalle denilmektedir.
Kanunun dikkat çeken bir düzenlemesi de hemşeri ilişkileridir. Buna göre, herkes ikamet ettiği beldenin hemşehrisidir. Hemşehrilerin, belediye karar ve hizmetlerine katılma, belediye faaliyetleri hakkında bilgilenme ve belediye idaresinin yardımlarından yararlanma hakları vardır. Buna göre belediyeler, hemşehriler arasında sosyal ve kültürel ilişkilerin geliştirilmesi ve kültürel değerlerin korunması konusunda gerekli çalışmaları yapacaklar ve bu çalışmalarda üniversitelerin, kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşlarının, sendikaların, sivil toplum kuruluşları ve uzman kişilerin katılımını da sağlayacak tedbirleri alacaklardır.
Kanunda yer verilen diğer bir düzenleme ise, belediye sınırları içinde oturan, bulunan veya ilişiği olan her şahsın, belediyenin kanunlara dayanan kararlarına, emirlerine ve duyurularına uymakla ve belediye vergi, resim, harç, katkı ve katılma paylarını ödemekle yükümlü olduğuna dair ilkedir.
Kanunun 14 üncü maddesinde yer verilen düzenlemeye göre; belediye, mahallî müşterek nitelikte olmak şartıyla;
a) İmar, ulaşım gibi kentsel alt yapı; coğrafî ve kent bilgi sistemleri; çevre ve çevre sağlığı, temizlik ve katı atık; zabıta, itfaiye, acil yardım, kurtarma ve ambulans; şehir içi trafik; defin ve mezarlıklar; ağaçlandırma, park ve yeşil alanlar; konut; kültür ve sanat, turizm ve tanıtım, gençlik ve spor; sosyal hizmet ve yardım, nikâh, meslek ve beceri kazandırma; ekonomi ve ticaretin geliştirilmesi hizmetlerini yapar veya yaptırır. Büyükşehir belediyeleri ile nüfusu 50.000'i geçen belediyeler, kadınlar ve çocuklar için koruma evleri açar.
b) Kültür ve tabiat varlıkları ile tarihî dokunun ve kent tarihi bakımından önem taşıyan mekânların ve işlevlerinin korunmasını sağlayabilir; bu amaçla bakım ve onarımını yapabilir, korunması mümkün olmayanları aslına uygun olarak yeniden inşa edebilir. Gerektiğinde, öğrencilere, amatör spor kulüplerine malzeme verir ve gerekli desteği sağlar, her türlü amatör spor karşılaşmaları düzenler, yurt içi ve yurt dışı müsabakalarda üstün başarı gösteren veya derece alan sporculara belediye meclisi kararıyla ödül verebilir.
Belediye hizmetleri, vatandaşlara en yakın yerlerde ve en uygun yöntemlerle sunulur. Hizmet sunumunda özürlü, yaşlı, düşkün ve dar gelirlilerin durumuna uygun yöntemler uygulanır.


3.1.1. Belediyelerin yetki ve imtiyazları
Belediyenin yetki ve imtiyazlarını düzenleyen 15 inci maddede ise konumuz açısından yer alan önemli esasları şu şekilde tespit edebiliriz:
a) Belde sakinlerinin mahallî müşterek nitelikteki ihtiyaçlarını karşılamak amacıyla her türlü faaliyet ve girişimde bulunmak.
b) Kanunların belediyeye verdiği yetki çerçevesinde yönetmelik çıkarmak, belediye yasakları koymak ve uygulamak, kanunlarda belirtilen cezaları vermek.
c) Gerçek ve tüzel kişilerin faaliyetleri ile ilgili olarak kanunlarda belirtilen izin veya ruhsatı vermek.
ç) Özel kanunları gereğince belediyeye ait vergi, resim, harç, katkı ve katılma paylarının tarh, tahakkuk ve tahsilini yapmak; vergi, resim ve harç dışındaki özel hukuk hükümlerine göre tahsili gereken doğal gaz, su, atık su ve hizmet karşılığı alacakların tahsilini yapmak veya yaptırmak.
d) Toplu taşıma yapmak; bu amaçla otobüs, deniz ve su ulaşım araçları, tünel, raylı sistem dâhil her türlü toplu taşıma sistemlerini kurmak, kurdurmak, işletmek ve işlettirmek.
e) Mahallî müşterek nitelikteki hizmetlerin yerine getirilmesi amacıyla, belediye ve mücavir alan sınırları içerisinde taşınmaz almak, kamulaştırmak, satmak, kiralamak veya kiraya vermek, trampa etmek, tahsis etmek, bunlar üzerinde sınırlı aynî hak tesis etmek.
f) Gayrisıhhî müesseseler ile umuma açık istirahat ve eğlence yerlerini ruhsatlandırmak ve denetlemek.
g) Beldede ekonomi ve ticaretin geliştirilmesi ve kayıt altına alınması amacıyla izinsiz satış yapan seyyar satıcıları faaliyetten men etmek, izinsiz satış yapan seyyar satıcıların faaliyetten men edilmesi sonucu, cezası ödenmeyerek iki gün içinde geri alınmayan gıda maddelerini gıda bankalarına, cezası ödenmeyerek otuz gün içinde geri alınmayan gıda dışı malları yoksullara vermek.
ğ) Gayrisıhhî işyerlerini, eğlence yerlerini, halk sağlığına ve çevreye etkisi olan diğer işyerlerini kentin belirli yerlerinde toplamak; hafriyat toprağı ve moloz döküm alanlarını; sıvılaştırılmış petrol gazı (LPG) depolama sahalarını; inşaat malzemeleri, odun, kömür ve hurda depolama alanları ve satış yerlerini belirlemek; bu alan ve yerler ile taşımalarda çevre kirliliği oluşmaması için gereken tedbirleri almak.
h) Kara, deniz, su ve demiryolu üzerinde işletilen her türlü servis ve toplu taşıma araçları ile taksi sayılarını, bilet ücret ve tarifelerini, zaman ve güzergâhlarını belirlemek; durak yerleri ile karayolu, yol, cadde, sokak, meydan ve benzeri yerler üzerinde araç park yerlerini tespit etmek ve işletmek, işlettirmek veya kiraya vermek; kanunların belediyelere verdiği trafik düzenlemesinin gerektirdiği bütün işleri yürütmek.
Yine bu madde kapsamında; belediyenin, belde sakinlerinin belediye hizmetleriyle ilgili görüş ve düşüncelerini tespit etmek amacıyla kamuoyu yoklaması ve araştırma yapabileceği; belediye mallarına karşı suç işleyenlerin, Devlet malına karşı suç işlemiş sayılacağı ve 2886 sayılı Devlet İhale Kanununun 75 inci maddesindeki hükümlerin belediye taşınmazları hakkında da uygulanacağı, hüküm altına alınmıştır.
Belediye Kanununun ihdas ettiği düzenlemeler kapsamında; beldede toplumsal barışın temini bakımından diğer bazı yetkileri de kullanması mümkündür. Kanunun 18 inci maddesine göre; belediye meclisi, meydan, cadde, sokak, mahalle, park, tesis ve benzerlerine ad vermek; beldeyi tanıtıcı amblem, flama ve benzerlerini kabul etmek hususunda yetkilidir. Bu isimlendirmedeki tercihlerin toplumsal oydaşmaya/konsensüse dayanması, genellikle tercih edilmelidir, aksi halde kent sakinlerinin arasında huzursuzluk çıkması beklenmelidir.

3.1.2. Belediyenin görevleri bakımından diğer esaslar,
Yukarıda saydığımız görevler, yetkiler ve imtiyazlara ek olarak yine belediyelerin görevleri bakımından belirtmemiz gereken bazı hususlar söz konusudur, şöyle ki; Belediye encümeni kanunlarda öngörülen cezaları vermekle ve umuma açık yerlerin açılış ve kapanış saatlerini belirlemekle görevli ve yetkilidir.

Keza, belediyelerde teşkilat olarak zabıta biriminin oluşturulması da zorunludur. Belediye zabıtası; beldede esenlik, huzur, sağlık ve düzenin sağlanmasıyla görevli olup bu amaçla, belediye meclisi tarafından alınan ve belediye zabıtası tarafından yerine getirilmesi gereken emir ve yasaklarla bunlara uymayanlar hakkında mevzuatta öngörülen ceza ve diğer yaptırımları uygulayacaktır. Görevini yaparken zabıtaya karşı gelenlerin, kolluk kuvvetlerine karşı gelenler gibi cezalandırılması da Yasada hükme bağlanmıştır. Zabıta hizmetleri günün 24 saatinde kesintisiz olarak yürütülecektir. (RG:13.07/2005/25874)
Belediye idareleri; yangın, sanayi kazaları, deprem ve diğer doğal afetlerden korunmak veya bunların zararlarını azaltmak amacıyla beldenin özelliklerini de dikkate alarak gerekli afet ve acil durum plânlarını yapmak, ekip ve donanımı hazır halde bulundurmakla da görevlidir.
Belediyenin bir görevi de, kentin gelişimine uygun olarak eskiyen kent kısımlarını yeniden inşa ve restore etmek; konut alanları, sanayi ve ticaret alanları, teknoloji parkları ve sosyal donatılar oluşturmaktır.
Belediyelerin bir de hizmetlere gönüllü katılımı teşvik görevi bulunmaktadır. Bu kapsamda belediye; sağlık, eğitim, spor, çevre, sosyal hizmet ve yardım, kütüphane, park, trafik ve kültür hizmetleriyle yaşlılara, kadın ve çocuklara, özürlülere, yoksul ve düşkünlere yönelik hizmetlerin yapılmasında beldede dayanışma ve katılımı sağlamak, hizmetlerde etkinlik, tasarruf ve verimliliği artırmak amacıyla gönüllü kişilerin katılımına yönelik programlar uygulayacaktır.


3.1.3. Büyükşehir Belediyesi Kanununun görevleri bakımından konuya bakış
Büyükşehir belediyeleri, 5216 sayılı Büyükşehir Belediyesi Kanununda düzenlenmeyen hususlarda 5393 sayılı Belediye Kanunundaki hükümlere tabidir. Dolayısıyla, 5216 sayılı Büyükşehir Belediyesi Kanunun bazı hükümlerinin konuyla ilgisi bakımından şu şekilde özetlenmesi mümkündür:
a) Büyükşehir belediyesi tarafından yapılan veya işletilen alanlardaki işyerlerine büyükşehir belediyesinin sorumluluğunda bulunan alanlarda işletilecek yerlere ruhsat vermek ve denetlemek.
b) Büyükşehir ulaşım ana plânını yapmak veya yaptırmak ve uygulamak; ulaşım ve toplu taşıma hizmetlerini plânlamak ve koordinasyonu sağlamak; durak yerleri ile karayolu, yol, cadde, sokak, meydan ve benzeri yerler üzerinde araç park yerlerini tespit etmek ve işletmek, işlettirmek veya kiraya vermek; kanunların belediyelere verdiği trafik düzenlemesinin gerektirdiği bütün işleri yürütmek.
c) Coğrafî ve kent bilgi sistemlerini kurmak.
ç) Gayrisıhhî işyerlerini, eğlence yerlerini, halk sağlığına ve çevreye etkisi olan diğer işyerlerini kentin belirli yerlerinde toplamak.
d) Gıda ile ilgili olanlar dâhil birinci sınıf gayrisıhhî müesseseleri ruhsatlandırmak ve denetlemek, yiyecek ve içecek maddelerinin tahlillerini yapmak üzere laboratuvarlar kurmak ve işletmek.
e) Büyükşehir belediyesinin yetkili olduğu veya işlettiği alanlarda zabıta hizmetlerini yerine getirmek.
f) Büyükşehirin bütünlüğüne hizmet eden sosyal donatılar, bölge parkları, hayvanat bahçeleri, hayvan barınakları, kütüphane, müze, spor, dinlence, eğlence ve benzeri yerleri yapmak, yaptırmak, işletmek veya işlettirmek.
g) Kültür ve tabiat varlıkları ile tarihî dokunun ve kent tarihi bakımından önem taşıyan mekânların ve işlevlerinin korunmasını sağlamak, bu amaçla bakım ve onarımını yapmak, korunması mümkün olmayanları aslına uygun olarak yeniden inşa etmek.
ğ) İtfaiye ve acil yardım hizmetlerini yürütmek; patlayıcı ve yanıcı madde üretim ve depolama yerlerini tespit etmek, konut, işyeri, eğlence yeri, fabrika ve sanayi kuruluşları ile kamu kuruluşlarını yangına ve diğer afetlere karşı alınacak önlemler yönünden denetlemek, bu konuda mevzuatın gerektirdiği izin ve ruhsatları vermek.
h) Kadınlar, gençler ve çocuklara yönelik her türlü sosyal ve kültürel hizmetleri yürütmek, geliştirmek ve bu amaçla sosyal tesisler kurmak, meslek ve beceri kazandırma kursları açmak, işletmek veya işlettirmek.
ı) Afet riski taşıyan veya can ve mal güvenliği açısından tehlike oluşturan binaları insandan tahliye etmek ve yıkmak. (RG:23.07/2004/25531)


3.2. İl özel idarelerinin görevleri
Her ne kadar, kentsel alanda çok fazla görevi olmasa da, bir mahalli idare olarak il özel idarelerinin görevlerinden ve bunların ifasının güvenlikle ilişkisinden de kısaca bahsetmek yararlı olacaktır.
İl özel idarelerinin görevleri bir çok yasada yer almakla beraber burada münhasıran 5302 sayılı İl Özel İdaresi Kanunundaki temel görevlerden bahsedilecektir.
Kanun, il özel idaresini: İl halkının mahallî müşterek nitelikteki ihtiyaçlarını karşılamak üzere kurulan ve karar organı seçmenler tarafından seçilerek oluşturulan, idarî ve malî özerkliğe sahip kamu tüzel kişisi, olarak tanımlamaktadır. (RG:04/03/2005/25745)
Yine belediyede olduğu gibi, il özel idaresinin görev tanımında da, mahallî müşterek nitelikte olmak şartı esas alınmaktadır. Bu bağlamda il özel idaresinin görevleri ve sunacağı hizmetler iki ana gruba ayrılır. Bunlar; bütün il sınırları içinde kullanılacak yetkiler ve sunulacak hizmetlerle, sadece belediye sınırları dışında kullanılacak yetkiler ve sunulacak hizmetlerdir.

3.2.1. Bütün il sınırları dahilinde kullanılacak yetkiler ve sunulacak hizmetler
İl özel idareleri; gençlik ve spor sağlık, sanayi ve ticaret; bayındırlık ve iskân, toprağın korunması, erozyonun önlenmesi, kültür, sanat, turizm, sosyal hizmet ve yardımlar, yoksullara mikro kredi verilmesi, çocuk yuvaları ve yetiştirme yurtlarına ilişkin hizmetleri belediye sınırları da dahil olmak üzere bütün il mülki hudutları içinde yerine getirecektir.

3.2.2. Sadece belediye sınırları dışında kullanılacak yetkiler ve sunulacak hizmetler
İl özel idarelerinin sadece belediye sınırları dışında kullanacağı yetkiler ve sunacağı hizmetler ise şunlardır: İmar, yol, su, kanalizasyon, katı atık, çevre, acil yardım ve kurtarma; orman köylerinin desteklenmesi, ağaçlandırma, park ve bahçe tesisine ilişkin hizmetler.
Ayrıca il özel idaresi bütçesinden, emniyet hizmetlerinin gerektirdiği teçhizat alımıyla ilgili harcamalar da yapılabilmektedir. Özellikle kentlerde suçun önlenmesine dönük, kamera sistemleri uygulamada il özel idarelerince yerine getirilmektedir. Bu hizmetin yapılmasında hem merkezi idareden ayrılan kaynak, hem de il özel idarelerinin kendi kaynakları kullanılmaktadır. Bu uygulama hem suçun önlenmesinde hem de suç ve suçlunun takibinde önemli bir hizmettir.
Hizmetlerin diğer mahallî idareler ve kamu kuruluşları arasında bütünlük ve uyum içinde yürütülmesine yönelik koordinasyon o ilin valisi tarafından sağlanacaktır.

3.2.3. İl özel idaresinin yetki ve imtiyazları
5302 sayılı Kanunun 7 nci maddesine göre il özel idaresinin yetkileri ve imtiyazları arasında konumuz bakımından şunları zikredebiliriz:
a) Kanunlarla verilen görev ve hizmetleri yerine getirebilmek için her türlü faaliyette bulunmak, gerçek ve tüzel kişilerin faaliyetleri için kanunlarda belirtilen izin ve ruhsatları vermek ve denetlemek.
b) Kanunların il özel idaresine verdiği yetki çerçevesinde yönetmelik çıkarmak, emir vermek, yasak koymak ve uygulamak, kanunlarda belirtilen cezaları vermek.
c) Belediye sınırları dışındaki gayri sıhhî müesseseler ile umuma açık istirahat ve eğlence yerlerine ruhsat vermek ve denetlemek.
c) İl özel idaresinin mallarına karşı suç işleyenler Devlet malına karşı suç işlemiş sayılır. 2886 sayılı Devlet İhale Kanununun 75 inci maddesi hükümleri il özel idaresi taşınmazları hakkında da uygulanır.

3.2.4. İl özel idaresinin görevleri bakımından diğer esaslar,
Belediye sınırları dışındaki alanlarda açılan umuma açık yerlerin açılış ve kapanış saatlerini belirlemek konusunda il encümeni yetkilidir. Keza, kanunlarda öngörülen cezaları vermek de il encümenine tevdi edilmiş görevlerdendir.
Bir görevi de il özel idaresinin yürütme organı olan vali ise, il halkının huzur, esenlik, sağlık ve mutluluğu için gereken önlemleri almakla görevli ve yetkilidir.
İl özel idareleri bazı durumlarda idari yaptırım uygulamakla da yetkili ve görevlidir, bu bağlamda;
a) İl özel idaresinin görev ve yetki alanına giren konularda, kanunların verdiği yetkiye dayanarak il genel meclisi tarafından alınan ve usulüne uygun olarak ilân edilen kararlara aykırı davrananlara; fiilleri suç oluşturmadığı takdirde, üçyüz Türk Lirası idarî para cezası verilir.
b) il özel idaresince belirlenen kurallar hilafına işlenen fiillerin yeme, içme, eğlenme, dinlenme, yatma, bakım ve temizlenme gibi ihtiyaçlarla ilgili ticaret, sanat ve meslekleri yapanlar tarafından işlenmesi durumunda, ayrıca üç günden yedi güne kadar işyerinin kapatılmasına karar verilecektir.
c) İl özel idaresi tarafından satışı ve kullanılması yasaklanmış bulunan maddeler toplattırılır. Yapılan inceleme ve tahlil sonucunda, sağlığa zararlı olanlar imha edilir. Diğerleri sahibine teslim edilir. Otuz gün içinde sahipleri tarafından teslim alınmayan mallar, il özel idaresi tarafından uygun biçimde değerlendirilir.
İl özel idarelerinin de gönüllü katılıma dönük faaliyettin mümkündür. Buna göre; sağlık, eğitim, spor, çevre, trafik ve kültür hizmetleriyle yaşlılara, kadın ve çocuklara, özürlülere, yoksul ve düşkünlere yönelik hizmetlerin yapılmasında ilde dayanışma ve katılımı sağlamak, hizmetlerde etkinlik, tasarruf ve verimliliği artırmak amacıyla gönüllü kişilerin katılımına yönelik programlar uygulanacaktır.
Ayrıca özel idareler; yangın, sanayi kazaları, deprem ve diğer doğal afetlerden korunmak veya bunların zararlarını azaltmak amacıyla ilin özelliklerini de dikkate alarak gerekli afet ve acil durum plânlarını yapacak, ekip ve donanımı hazırlayacaktır. (RG:04/03/2005/25745)

4. Belediye Kanununun getirdiği hükümlerin suçun önlenmesiyle ilişkisi
Belediye Kanununda düzenlenen görev yelpazesine bakıldığında, suçun önlenmesine dair fonksiyonel esasların olduğu görülmektedir. Bunları suçun önlenmesi bakımından bir değerlendirmeye tabi tutarsak şu tespitleri yapabiliriz.
a) Belediye Kanununda tanımlanan ve kendisine bazı fonksiyonlar yüklenen mahalle yapılanması fonksiyonel biçimde ve etkin bir şekilde değerlendirilebilirse; kapkaç, hırsızlık ve çevreye dair bir çok suçun önlenmesinde olumlu katkı elde edilebilir. Çünkü bu ortamda kurulacak ve geliştirilecek komşuluk ilişkileri önemlidir.
b) Keza, Kanunun düzenlemesi kapsamında belediyelerin, hemşehriler arasında sosyal ve kültürel ilişkilerin geliştirilmesini sağlaması da sosyal dayanışmayı artırarak suç işlenmesini azaltacaktır.
c) Belediyelerin belli kararlar alması, emirler çıkarması da Kanunda hüküm altına alındığından, belde dahilinde kural ihdas ederek suç oluşmasını önlemeye yardımcı olması mümkündür.
ç) Belediyenin kent içerisinde sağlayacağı sağlıklı ulaşım hattı tesisi, coğrafî ve kent bilgi sistemlerini kurması, etkin bir itfaiye hizmeti sunması, şehir içi trafiği düzenlemesi, park ve yeşil alan oluşturması, kültür ve sanat faaliyetlerine ağırlık vermesi, gençlik ve spor alanında nitelikli hizmet vermesi, sosyal hizmet ve yardım sunması ile meslek ve beceri kazandırma kursları açması suçla mücadelede doğrudan ve dolaylı etki oluşturacaktır. Sağlıklı bir çevrede yaşayan, gerekli sosyal hizmete ulaşan, geçimini temin edecek sanat ve mesleki beceri kazanan insanlar doğal olarak suç işlemekten uzaklaşacaktır. Keza, suç işlenmesinin önlenmesi ve işlenen suça zamanında müdahale edilebilmesi de belediyenin sağlayacağı yeterli alt yapıyla doğrudan ilişkilidir.
d) Kanun, büyükşehir belediyeleri ile nüfusu 50.000'i geçen belediyelere, kadınlar ve çocuklar için koruma evleri açma görevi vermiştir. Verilen bu görevin belediyeler tarafından layıkıyla yerine getirilmesi halinde; kolay bir şekilde suça itilebilecek ve istismara konu olacak bu kesimlerin korunması toplumumuzdaki insan ticaretiyle, uyuşturucuyla, seks suçlarıyla mücadelede ve bu suçların önlenmesinde çok önemli bir unsur olacaktır. Bu kapsamda, İçişleri Bakanlığı tarafından yürütülen “Kadın Sığınma Evleri Projesi” de ilk etapta 8 beldede kadın sığınma evi yaptırılmasını hedeflemiştir.
e) Belediyeler kentlerde tarihî dokunun ve eskiyen kent kısımlarının yenilenmesinden de sorumludur. Özellikle suçluların gizlenmesine ve münhasıran da suçların üretilmesine zemin hazırlayan eski ve metruk kent kısımlarının yenilenmesi, kentlerdeki bazı suç merkezlerinin ortadan kalkmasına imkan verecektir.
d) Gerçek ve tüzel kişilerin faaliyetleri ile ilgili olarak kanunlarda belirtilen izin veya ruhsatı vermek belediyelere tanınan bir imtiyaz olduğu için, izinsiz ve ruhsatsız işyerlerinin açılması önlenmelidir. Ve ruhsatlandırılan yerler de belediyelerce denetlenmelidir. Bu görev etkili bir tarzda yapılırsa bütün sahte imalatın ve kanunsuz faaliyetlerin önüne geçilmesi kolaylaşacaktır.
Bunun için, belediyeler ruhsatlandırdıkları yerleri; başta umuma açık istirahat ve eğlence yerleri olmak üzere çok etkili bir şekilde denetlemelidir. Bu sayede, işyerlerinde her türlü suçun önlenmesine önemli katkı sağlanmış olacaktır. Ayrıca imalat yapılan işyerlerindeki üretimin denetim ve tahlile tabi tutulması da mümkün olduğundan, bu alanda suçun işlenmesini önlemek de mümkün olacaktır. Çünkü bu alanda temel görev belediyeye verilmiştir. Ülkemizde özellikle 2005 yılında sahte rakı üretiminden bir çok ölüm olayının yaşandığını hatırlarsak (http://www.radikal.com.tr/haber.php) işyerlerindeki denetimin önemi daha iyi anlaşılacaktır.
e) Belediyenin bir görevi de, beldede ekonomi ve ticaretin geliştirilmesi ve kayıt altına alınması amacıyla izinsiz satış yapan seyyar satıcıları faaliyetten men etmektir. Özellikle telif hakları bakımından bu alanda suç işlenmesinin önlenmesinde belediyeler önemli bir fonksiyon verilmektedir.
f) Belediyeler eğlence yerlerini kentin belli bölgesine toplamak konusunda da yetkilidir. Bu çerçevede polis tarafından sürekli gözetimde tutulacak yerlerin bir bölgede toplanması da suçun önlenmesine olumlu katkı sağlayacaktır.
g) Belediye encümeni kanunlarda öngörülen cezaları vermekle ve umuma
açık yerlerin açılış ve kapanış saatlerini belirlemekle görevli ve yetkili olduğu için, bu alanda görevin layıkıyla ifası da suç işlenmesini caydırıcı olacaktır.
ğ) Belediyelerde teşkilat olarak zabıta biriminin oluşturulması zorunlu olduğu için; beldede esenlik, huzur, sağlık ve düzenin sağlanmasıyla görevli olan zabıtanın etkin şekilde çalıştırılması da suçun önlenmesinde büyük fonksiyon yerine getirecektir.
Görüldüğü gibi, belediye idarelerinin kendisine verilen görevleri etkin bir şekilde yerine getirmesi kentsel alanlarda suçun önlenmesine çok mühim katkılar sağlayacaktır.


5. Büyükşehir Belediyesi Kanununun getirdiği hükümlerin suçun önlenmesiyle ilişkisi
Büyükşehir Belediyesi Kanununda, büyükşehir belediyesine verilen görevlerden; büyükşehir belediyesinin sorumluluğunda bulunan alanlarda işletilecek yerlere ruhsat vermek ve denetlemek, ulaşım ve toplu taşıma hizmetlerini plânlamak ve koordinasyonu sağlamak; durak yerleri ile karayolu, yol, cadde, sokak, meydan ve benzeri yerler üzerinde araç park yerlerini tespit etmek ve işletmek, kanunların belediyelere verdiği trafik düzenlemesinin gerektirdiği işleri yürütmek, coğrafî ve kent bilgi sistemlerini kurmak; gayrisıhhî işyerlerini, eğlence yerlerini, halk sağlığına ve çevreye etkisi olan diğer işyerlerini kentin belirli yerlerinde toplamak; yiyecek ve içecek maddelerinin tahlillerini yapmak üzere laboratuvarlar kurmak ve işletmek, büyükşehir belediyesinin yetkili olduğu veya işlettiği alanlarda zabıta hizmetlerini yerine getirmek; hayvan barınakları, spor, dinlence, eğlence ve benzeri yerleri yapmak, yaptırmak, işletmek veya işlettirmek; patlayıcı ve yanıcı madde üretim ve depolama yerlerini tespit etmek; konut, işyeri, eğlence yeri, fabrika ve sanayi kuruluşları ile kamu kuruluşlarını yangına ve diğer afetlere karşı alınacak önlemler yönünden denetlemek, bu konuda mevzuatın gerektirdiği izin ve ruhsatları vermek; kadınlar, gençler ve çocuklara yönelik her türlü sosyal ve kültürel hizmetleri yürütmek, geliştirmek ve bu amaçla sosyal tesisler kurmak, meslek ve beceri kazandırma kursları açmak, işletmek veya işlettirmek; afet riski taşıyan veya can ve mal güvenliği açısından tehlike oluşturan binaları insandan tahliye etmek ve yıkmak, gibi görevlerin hakkıyla yerine getirilmesinin suçun önlenmesine önemli katkılar sağlayacağı kuşkusuzdur.


6. İl Özel İdaresi Kanununun getirdiği hükümlerin suçun önlenmesiyle ilişkisi
İl özel idarelerinin bütün il sınırları dahilinde yapacağı hizmetlerden; gençlik ve spor alanındaki etkinlik, sosyal hizmet ve yardımlar konusundaki yeterlilik, yoksulluğun ortadan kaldırılmasına dönük mikro kredi ve benzeri uygulamalar suç işlenmesinin önüne geçilmesine yardımcı olacak önemli enstrümanlardır.
Keza, özel idarelerin çocuk yuvaları ve yetiştirme yurtları açmaları konusundaki görevleri layıkıyla ifa etmesi de suçun oluşmasını engelleyici özelliğe sahiptir.
İl özel idarelerinin kentsel alanda suçun önlenmesine dönük önemli bir faaliyet alanı olarak karşımıza çıkan, cadde ve sokaklarda kurulmakta olan kamera takip sistemleri de özel idarelerin görev alanına dahil edilmiştir. Yukarıda da ifade edildiği gibi, bu alanda kurulacak sistemlerin suçun önlenmesine yapacağı katkı elbette önemli olacaktır.
Belediye sınırları dışında bulunan işyerlerinin ruhsatlandırılması ve denetlenmesinde il özel idarelerinin göstereceği performans, bu alanda işlenebilecek suçun önlenmesine çok önemli katkılar sağlayacaktır.
Aynı şekilde, 5302 sayılı Kanunda hüküm altına alınan düzenlemeler kapsamında; kanunların il özel idaresine verdiği yetki çerçevesinde yönetmelik çıkarmak, emir vermek, yasak koymak ve uygulamak, kanunlarda belirtilen cezaları vermek, suç işlenmesinde caydırıcı etki yapacaktır.
İl özel idaresinin yürütme organı olan valinin, il halkının huzur, esenlik, sağlık ve mutluluğu için gereken önlemleri almakla görevli ve yetkili kılınması il genelinde asayişin sağlanıp, suçun önlenmesinde önemli diğer bir etkendir.
Burada dikkat çekilecek diğer bir husus da, il özel idaresinin görev ve yetki alanına giren konularda, kanunların verdiği yetkiye dayanarak il genel meclisi tarafından alınan ve usulüne uygun olarak ilân edilen kararlara aykırı davrananlara idarî para cezası verilmesi ve bazı durumlarda işyerinin kapatılması gerekmekte olup bu görevin etkin şekilde yerine getirilmesi suçun önlenmesinde müessir olacaktır.
İl özel idaresi tarafından satışı ve kullanılması yasaklanmış bulunan maddelerin toplattırılması ile yapılacak inceleme ve tahlil sonucunda, sağlığa zararlı olanların imha edilecek olması da, suçun önlenmesinde önem taşıyan başka bir unsurdur.
İl özel idareleri bahsine son verirken şunun da ilave edilmesinde yarar görülmektedir: İl özel idarelerinin gönüllü katılıma dönük faaliyetleri kapsamında; sağlık, eğitim, spor, çevre, trafik ve kültür hizmetleriyle yaşlılara, kadın ve çocuklara, özürlülere, yoksul ve düşkünlere yönelik hizmetlerin yapılmasında, ilde dayanışma ve katılımı sağlaması da suçun oluşmasında diğer bir önleyici etken olarak dikkate alınmalıdır.


7. İl özel idareleri ve belediyelerin işyeri denetimleri konusunda koordinasyon
İl özel idareleri ve belediyelerin yapacağı denetimlerin, suçun önlenmesinde taşıdığı önemi izah etmiştik. Bu denetimim aynı zamanda merkezi idare ile de koordinasyon içinde yürütülmesi de mümkündür. Konuya dair temel düzenlemelerden birisi, Gıda Güvenliği Ve Kalitesinin Denetimi Ve Kontrolüne Dair Yönetmelik olup, bu hususa ilişkin temel düzenlemeleri ihtiva etmektedir.
Bu Yönetmelikte denetim; ulusal düzeyde bu Yönetmelikte belirtilen kriterlere uygunluk işlemleri açısından Tarım ve Köyişleri Bakanlığı; bunun dışında gıda üretim, satış ve toplu tüketim yerlerinin denetlenmesi açısından kendi özel mevzuatına göre yetkili il özel idaresi, belediye ve Tarım ve Köyişleri Bakanlığı tarafından veya mahalli mülki idare amirin koordinasyonu veya işbirliğinde, gıda kontrol hizmetlerinin yürütülmesi ve/veya doğrulanması için yapılan işlemler, olarak tanımlanmıştır.
Yönetmeliğe göre, denetim ve kontrol sırasında herhangi bir engelleme ile karşılaştığında durumu bir tutanak ile tespit ederek 5179 sayılı Kanun uyarınca gerekli yasal işlemin yapılmasını sağlar. Denetim ve kontrol mahalli mülki amir tarafından görevlendirilen kolluk kuvvetlerinin katılımı ile tekrarlanacaktır. Görüldüğü gibi, denetimde merkezi idare kuruluşları da mahalli idare kuruluşlarına yardımcı olacaktır. ( RG: 26/09/2008/27009)


8. Sonuç
Suçun önlenmesinde ve suçla mücadelede, il özel idareleri ve belediyelerin, kendilerine kanunlarla verilmiş olan görevleri yeterli ve etkili bir şekilde yerine getirmeleri toplumsal anlamda istikrarın oluşmasına olumlu katkı sağlayacak ve suçun önlenmesine yardımcı olacaktır.
Özellikle kentsel alanlarda sunulacak olan mahalli kamu hizmetlerinin, yerinde ve zamanında sunulması, kalite ve etkinliğinin yeterli olması hem suçun işlenmesine ortam hazırlayan şartları ortadan kaldıracak hem de suçun ve suçlunun takibini de kolaylaştıracaktır.